Encoder Çeşitleri ve İşlevleri

Motor kontrol uygulamalarında olmazsa olmazların başında encoder’lar gelir. Tanımlamak gerekirse, bağlandığı motor milinin hareketine bağlı olarak sayısal elektrik sinyali üreten elektromekanik bir cihazdır. Encoder’larda sinyal oluşturabilmek için mekanik, manyetik, dirençli ve optik teknolojiler kullanılmaktadır. En çok tercih edilen ise optik olandır. Optik sistemde motor miline bağlanan encoder, motor döndüğü esnada oluşan ışık kesintisi sayesinde geri bildirim sağlayarak motorun konum, hız ve yön bilgisini elde etmemize imkan verir.

ENCODER ÇEŞİTLERİ

1- Şaftların çalışma şekillerine göre Rotary (dönel) ve Linear (doğrusal) olmak üzere iki çeşittir.
2- Şaftların bağlantı şekillerine göre Shaft (milli Tip) ve Hollow Shaft (delik milli tip) olmak üzere iki çeşittir.
3- Sinyallerin oluşturulmasında kullanılan algılama teknolojisine göre Optik Algılamalı ve Manyetik Algılamalı olmak üzere iki çeşittir.
4- Pozisyonlarının her adımda belirlenip belirlenememe özelliklerine göre Incremental (artımlı) ve Absolute (mutlak) olmak üzere iki çeşittir.
5- Çıkış sinyallerinin dalga yapılarına göre Kare Dalga Üreten ve Sincos Dalga Üreten olmak üzere iki çeşittir.

Artımlı Encoder

Hız, yön, mesafe gibi parametrelerin izlenmesi ve kontrol edilmesi için kullanılır. Dönen mil için sürekli sinyaller üreterek bulunulan konum bilgisini verir ve sayma işlemlerinde kullanılır. Mutlak encoder’den farkı ise her enerjilendiğinde bulunduğu konumu 0 olarak kabul etmesi ve bu değerin üstüne işlem yapmasıdır.

Artımlı encoder seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar:

√ Pals Sayısı: Uygulamanın hassasiyeti için bir dönüşteki pals/tur (ppr) ya da milimetre başına üretilen sinyal sayısı.
√ Besleme Gerilimi: 5VDC, 5-30VDC, 11-24VDC vb.
√ Çıkış Elektroniğinin Tipi: (Line Driver, Push-Pull, TTL, PNP, NPN, OC, Totem Pole vb.) Encoder’in bağlanacağı cihazın özelliklerine, kablo boyuna ve ortam şartlarına bağlı olarak seçilebilir.
√ Referans Çıkışının Genliği: (360°, 180°, 90°) Uygulamanın hassasiyeti ve encoder’in bağlanacağı cihazın özelliklerine bağlı olarak seçilebilir.
√ İlave Çıkışlar: (Alarm, sensör, hall vb. çıkışlar) Uygulamaya ve encoder’in bağlanacağı cihazın özelliklerine bağlı olarak seçilebilir.
√ Pals Artış Yönü: Saat ibresi yönü (CW) ya da saat ibresi ters yönü (CCW)
√ Frekans
√ Gövde Çapı ve Uzunluğu
√ Gövde Malzemesi: Abs,alüminyum, çelik vb. çalışma ortam koşullarına bağlı olarak seçilebilir

Mutlak Encoder

Encodere güç verildiği anda dönen mile göre dijital çıkışlar vererek konumun belirlenmesini sağlar. Enerji kesildiğinde ise son konumunda kalır. Tekrar enerji verildiğinde kaldığı konumdan devam eder. Kullanıldıkları alanlarda kalıcı bellek, güvenlik ve parazit konusunda avantaj sağlar.
Mutlak encoder seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar:
√ Bit Sayısı: Uygulamanın hassasiyeti için bir dönüşteki pals/tur (ppr) ya da milimetre başına üretilen sinyal sayısı.
√ Tur Sayısı: Uygulamaya göre tek tur ya da çok turlu olarak seçilebilir.
√ Kodlama Tipi: Gray, gray excess, binary, bcd. Encoder’in bağlanacağı kontrolcünün özelliklerine bağlı olarak seçilebilir.
√ Besleme Gerilimi: 5VDC, 5-30VDC, 11-24VDC vb.
√ Çıkış Elektroniğinin Tipi: (Line Driver, Push-Pull, TTL, PNP, NPN, OC, PNP OC vb.) Encoder’in bağlanacağı cihazın özelliklerine, kablo boyuna ve ortam şartlarına bağlı olarak seçilebilir.
√ İlave Çıkışlar: (Latch, tri-state, strobe, parity vb.) Uygulamaya ve encoder’in bağlanacağı cihazın özelliklerine bağlı olarak seçilebilir.
√ Bit Artış Yönü: Saat ibresi yönü (CW) ya da saat ibresi ters yönü (CCW)
√ Frekans
√ Gövde Çapı ve Uzunluğu
√ Gövde Malzemesi: Abs, alüminyum, çelik vb. çalışma ortam koşullarına bağlı olarak seçilebilir.

ENCODER KULLANIM ALANLARI

• Otomasyon Sistemleri
• CNC Tezgahları
• Paketleme ve Baskı Makineleri
• Medikal Cihazlar
• Deri ve Tekstil İşleme Makineleri
• Çimento İşleme Makineleri
• Presleme Makineleri
• Anten ve Teleskoplar
• Ölçekler ve Balanslar