Baskı devre kartlarına yüzey montaj malzeme (SMD) dizgi işlemi yapılmak istenildiğinde; krem lehimin baskı devre kartlarına doğru olarak aktarılmasını sağlayan yardımcı malzemedir. Elek kullanılmasındaki asıl amaç üretim sürelerini kısaltıp daha hızlı üretim sağlamaktır. Krem lehim eleği ve glue elek olarak iki ana türü bulunur. Günümüzde en çok kullanılan elek türü, lazer kesim krem lehim elektir. Elekler, çerçeveli ve yaprak olabilir. Çerçeveli elekler özel yapıştırıcılar ile çerçeveye gerili ipek üzerine yapıştırılır ve bu şekilde uzun ömürle gergin olarak kullanılır. Günümüzde iç çelik eleği değiştirilebilen otomatik çerçeveli sistemler de bulunur.
Krem Lehim Elek Çeşitleri
Çelik Elek (Lazer Kesim):
Lazer kullanılarak alanların açıldığı elektir. Çerçeveli ve yaprak olarak üretilebilir. Diğer eleklere göre aşağıda sıralayabileceğimiz avantajı ve dezavantajları şöyledir.
- Kesilen delik içleri daha pürüzsüz ve düzdür.
- Hassas kesimler yapılarak, doğru sonuca ulaşılabilir.
- Baskı devre kartı lehimleme kalitesi yüksektir.
- BGA ve QFP uygulamaları için sorunsuz kullanılabilir.
- Ömrü diğer eleklere göre daha uzundur. Genel ömür 60.000 baskıdır.
- Lazer kesim ücreti sebebiyle maliyetlidir.
Fosfor Bronz (Aşındırma):
Fosfor bronz malzemeden üretilir. Kimyasal aşındırma ile alanlar açılır. Lazer kesim çelik eleğe göre daha ucuzdur ancak lazer kesim çelik eleğe göre hassasiyeti azdır. Daha çok düşük adetli ve hassasiyet içermeyen durumlarda maliyeti düşürmek ve geçici çözüm oluşturmak için kullanılır. Paslanmalara ve bozulmalara karşı dayanıksız kısa ömürlüdür.
Glue (Yapışkan) Elek:
Yüzey montaj malzemelerinin (SMD) gövdeleri üzerinden plakaya tutunmasını sağlayan elektir. FR4 plakalar CNC makinelerde yuvarlak delik açılarak oluşturuluyor. Genellikle açılan delikler 0.5 mm altında olmamaktadır. Glue elek için çelik lazer kesim elekte tercih edilebiliyor. Burada ise genellikle 200um kalınlıkta çelik kullanılıyor ve yuvarlak yerinde slot şekilde lazer kesimler yapılmaktadır.
Elekctro Polishing Nedir?
Elektro kimyasal çapak alma olarak da bilinir. Bu yöntemle küçük çapaklar giderilir ve yüzey kalitesi artırılır. Bu yöntemle elek üzerinde açılan delikler 1um altına indirilebiliyor. Bu yöntem 0,5 mm’den küçük bacak aralığı bulunan BGA ve QFP kılıfların kaliteli montajı için önemlidir.
Elekte Fiducial Aşındırması (Fiducial Marks )
PCB ve elek eşleştirmesinde makinelerin referans olarak kullanılan temel işaretler fiducialdır. Temel olarak yuvarlak şekildedir. Farklı türleri de bulunuyor. Bu fiducial %30-50 aşındırma ile tek yüzeye yapılabiliyor. Elekte 2 yüzeyde fiducial işareti istenmesi durumda %30 her iki yüzeyde açılabiliyor.
Elek Ölçüleri ve Kalınlıkları
Elekler kullanılacakları projedeki malzeme türlerine göre farklı kalınlık ve ölçülerde üretilirler. Çelik kalınlıkları homojen ve her yerde aynıdır lakin kalınlığı tek tip uygun olmayan uygulamalarda kalınlık ayarlaması yapılması özel işlemler ile ayarlanabiliyor. Ana hatlarıyla genel elek ölçü ve kalınlıkları aşağıdaki gibi olabiliyor. Çerçeve kalınlıkları özel ölçülerde yapılabiliyor.
Standart kabul görmüş ölçüler aşağıdaki gibidir.
| Çerçeveli Elek Ölçüleri (Dıştan Dışa) |
| 370 x 470 mm |
| 450 x 500 mm |
| 550 x 500 mm |
| 584 x 584 mm |
| 630 x 630 mm |
| 736 x 736 mm |
| 850 x 850 mm |
| 1000 x 500 mm |
