Bir önceki sayımızda TFT ekran teknolojisinden söz etmiştik, bu sayımızda TFT ekranların en önemli bileşenlerinden olan dokunmatik panellerden bahsedeceğiz. Dokunmatik paneller günlük hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiş durumda. Endüstriyel alanda kullanılan teknolojilerin yükselmesiyle beraber TFT ve dokunmatik panel ihtiyacı da artıyor. Resistive, capacitive, INFRARED ve SAW olmak üzere farlı dokunmatik panel teknolojileri mevcut. Resistive dokunmatik paneller, ilk kullanılan dokunmatik panel türü ve hala kullanılıyor. INFRARED ve SAW büyük ölçüdeki TFT’lerde tercih ediliyor. Capacitive dokunmatik panellerse küçük ve orta boyuttaki TFT’lerde en yaygın kullanılan teknolojidir. Resistive dokunmatik panellerin algılama yapabilmesi için parmak veya herhangi bir cisim ile baskı uygulanması gerekir, bu yüzden üzerine koruyucu cam eklenemez, diğer teknolojilerde ise böyle bir kısıtlama söz konusu değil. Capacitive dokunmatik paneller manyetik gürültünün fazla olduğu ortamlarda hatalı işlem yapabilir ama resistive dokunmatik paneller bu gürültülerden fazla etkilenmez. Gürültüden etkilenmemesinin yanı sıra maliyetinin düşük olmasından dolayı da resistive dokunmatik paneller hala kullanılmaya devam ediyor. Capacitive dokunmatik panellerin standart modelleri eldiven ile algılama yapamıyor ama capacitive dokunmatik teknolojinin gelişmesiyle birlikte artık eldivenle kullanılabilen, hatta suyun altında çalışabilen modeller mevcut.
Dokunmatik paneller TFT ekranlardan ayrı olarak üretilip TFT ekran üzerine yapıştırılıyor. Tape bonding (air bonding olarak da tabir edilebiliyor) ve optical bonding olmak üzere iki farklı yapıştırma yöntemi mevcut. Tape bonding düşük maliyetli bir uygulama yöntemidir, dokunmatik panel TFT panel üzerine sadece kenarlardan çift taraflı bant ile yapıştırılır. Optical bonding yönteminde ise dokunmatik ve TFT panel ışık geçirgenliği yüksek şeffaf bir yapışkan ile tüm yüzeyi kapsayacak şekilde yapıştırılır. Bu iki yöntem arasındaki en önemli fark ışık geçirgenliğidir, Tape bonding yönteminde arada hava boşluğu kaldığı için ekranın parlaklığında düşüş olur. İç ortamda kullanılan cihazlarda tape bonding dış ortamlarda kullanılan cihazlarda optical bonding tercih edilir. Bazı uygulamalarda dokunmatik panel TFT ekrana yapıştırılmadan da kullanılabiliyor.
”Endüstriyel alanda da kullanılan teknolojilerin yükselmesiyle beraber
TFT ve dokunmatik panel ihtiyacı artıyor.”
Güneş altındaki görünürlüğü artırmak için dokunmatik panellerin üzerine çeşitli filtreler eklenebiliyor. En çok kullanılan yöntemlerden birisi AR fitredir. (Anti Reflective) Bu yöntemde dokunmatik panel yüzeyi matlaştırılarak ekran üzerindeki yansımalar yok ediliyor. Capacitive dokunmatik paneller algılama yöntemine göre surface capacitive touch ve projected capacitive touch (PCAP) olmak üzere ikiye ayrılır. Günümüzde daha çok PCAP kullanılıyor. PCAP dokunmatik panellerin çalışma prensibi iki iletken arasındaki kapasitans ölçümüne dayanıyor. Ölçüm yapılan iki iletkenin arasına, parmak gibi başka bir iletken yaklaştığında kapasitans değiştiği için bu noktaya dokunulduğu anlaşılıyor. Birçok farklı yapıda PCAP dokunmatik mevcut, biz en çok kullanılan G+G (Glass+Glass) ve G+P (Glass+PET) yapısından bahsedeceğiz. Camın bir yüzeyine X ekseninde, diğer yüzeyine Y ekseninde ITO malzemesi kullanılarak paralel yollar çiziliyor, bu cam ITO glass (sensor glass) olarak ifade ediliyor. Controller entegresi tarama yöntemi ile bütün bu yollar arasındaki kapasitansı ölçüyor. Eğer parmak ITO glass’a yaklaşmışsa buradaki kapasite değişeceği için dokunmayı algılıyor. X ve Y eksenindeki paralel yolların sayısı capacitive dokunmatiğin çözünürlüğünü belirtiyor, yüksek doğrulukta algılama yapmak için sensör sayısının fazla olması gerekiyor.
“Dokunmatik panel fiyatları kullanılan teknolojiye göre değişkenlik gösterebiliyor.
Tempered glass veya PET tercihi, kullanılan controller entegresi, ürünün standart
ya da custom design olması fiyatı etkiliyor.”
Kullanılan controller entegresinin markası ve modeli de ürünün doğruluk derecesini, dolayısı ile fiyatını etkiliyor. ITO glass’ı dış ortam etkilerinden korumak için üzerine koruyucu katman ekleniyor. Bu katman tempered glass veya PET olabilir. Bu katmanın tempered glass olması durumunda yapısı G+G, PET olması durumunda G+P olarak ifade ediliyor. G+G’nin yapısı dayanıklı ve ışık geçirgenliği daha yüksek, dolayısı ile fiyatı daha da fazla. Tempered glass veya diğer adıyla cover lens, kullanıcının istemiş olduğu boyutlarda olabilir üzerine kullanıcının logosu eklenebilir. G+P’nin yapısı diğerine göre daha az dayanıklı ve ışık geçirgenliği bir miktar daha düşük. Müşteri isterse bu ürünün üzerine kendi camını ekleyebilir. ITO glass ile tempered glass veya PET’i birbirine yapıştırmak için OCA adı verilen şeffaf yapışkan kullanılıyor. ITO glass üzerindeki sensör yolları FPC kablo ile bonding yapılarak dışarıya alınıyor. Controller entegresi genellikle FPC kablo üzerinde oluyor.
“Özdisan Elektronik, capacitive dokunmatik panel taleplerini karşılamak için Çinli capacitive
dokunmatik üreticisi olan FANNAL ile distribütörlük anlaşması imzaladı. “
Dokunmatik panel fiyatları kullanılan teknolojiye göre değişkenlik gösterebiliyor. Tempered glass veya PET tercihi, kullanılan controller entegresi, ürünün standart ya da custom design olması fiyatı etkiliyor. Yapılan tasarımın ihtiyaçlarına göre doğru ürün seçimi yapılmalıdır. Özdisan Elektronik, capacitive dokunmatik panel taleplerini karşılamak için Çinli capacitive dokunmatik üreticisi olan FANNAL ile distribütörlük anlaşması imzaladı. FANNAL, sadece capacitive dokunmatik panel üreten, konusunda uzmanlaşmış, her türlü ihtiyaca yönelik çözümler sunabilen Çin’in, en kaliteli üreticilerinden. Firma, yüksek teknolojili uygulamalara hitap ettiği gibi düşük maliyetli projelere de çözüm üretebiliyor. Resistive dokunmatik maliyetlerine yakın capacitive dokunmatik uygulamalar yapmak mümkün. Özdisan, kendi markası olan SATOZ’a ait TFT’ler ile FANNAL marka capacitive dokunmatik panelleri bir araya getirerek uygun maliyetli ve iyi kaliteye sahip çözümleri müşterilerine sunacak.
Capacitivie Dokunmatik Panellerle İlgili Temel Terimler;
OCA (Optically Clear Adhesive): Capacitive dokunmatik katmanları birbirine yapıştırmaya yarayan ışık geçirgenliği oldukça yüksek yapıştırıcı.
ITO (Indium Tin Oxide): Elektriksel iletkenliği olan şeffaf malzemedir. TFT, LCD ve dokunmatik panellerde oldukça fazla kullanılıyor. PCB üzerinde elektriksel bağlantıları sağlamak için bakır kullanıldığı gibi bu ürünlerde de cam üzerinde elektriksel bağlantıyı sağlamak için ITO kimyasalı tercih ediliyor.
ITO Glass: Capacitive dokunmatik sensörlerin her iki yüzeyine de ITO malzemesi ile çizilmiş olduğu cam. Sensor glass olarak da ifade edilebiliyor.
Tempered glass: Darbelere karşı dayanıklı güçlendirilmiş koruyucu cam, cover glass veya cover lens olarak da ifade edilebiliyor.
PET (polyester film): Tempered glass’a göre daha ince yapıda olan petrokimya malzeme.
