Sırp fizikçi, mühendis ve mucit Nikola Tesla, bugün dünyada kullanılan baskın elektrik sistemi olan alternatif akım (AC) elektrik sistemini tasarlamasıyla da tanınan önemli bir bilim insanıydı. Çağının çok ötesinde bir yetenek olarak öne sürdüğü eşsiz fikirleriyle bilim insanlarını etkilemeyi başardı. Hayatı hem başarı hem de zorluklarla geçti ve sonunda New York’ta küçük bir otel odasında hayatının geri kalanını tamamladı. Nicola Tesla’nın çarpıcı hayat hikayesine birlikte göz atalım.
Elbette elektriksiz bir dünyayı hayal bile edemiyoruz. Bugün hayatımızın her alanında bize fayda ve hatta konfor sağlayan elektrik sisteminin arkasında birçok dahi isim yer alıyor. Ampere, Maxwell, Lenz, Ohm, Herz, Volta gibi birçok bilim insanı elektrik ve manyetik alanlar, elektriğin iletimi vb. konularında büyük keşifler yaptı. Ancak Nikola Tesla için bu alanın öncüsü diyebiliriz.
1856 yılında dünyaya gelen Nikola Tesla güçlü bir hafızaya sahipti. Gördüğü, duyduğu ve okuduğu hiçbir şeyi unutmuyordu. Mucit zekasını ve hafızasını annesinden aldığı söylenir çünkü annesi ev işlerini kolaylaştırmak için küçük ev aletleri bile icat edebilen bir kadındı. Babası ise entelektüel bir kişiliye sahipti ve Tesla’yı da bu doğrultuda farklı bir zihinsel pratik geliştirmeye yönlendirdi. Nicola Tesla çocuk yaşlarında dahi okuduğu bütün kitapları ezberleyebilir ve logaritmik tabloları unutmazdı. Dilleri kolayca öğrenir ve sadece birkaç saat uyuyarak günler ve geceler boyunca çalışabilirdi.
Okuldaki başarısı ve mekanik cihazlarla deneyler yapmaya duyduğu ilgi Tesla’nın eğitimini de şekillendirdi. Genç Tesla, annesinin de desteğiyle Avusturya’daki Graz Politeknik Enstitüsü’nde Elektrik Mühendisliği eğitimi almaya başladı. Tesla henüz öğrenciyken, alternatif akım (AC) elektriğinin olanaklarını düşünmeye başladı. İleride bu alanda devrim niteliğinde çalışmalar yapacaktı.
Tesla, Graz Politeknik Enstitüsü’nde 3 yıl geçirdikten sonra derslere katılmayı bıraktı ve kendi yolunu çizmeye başladı. Yolu ilk olarak Prag’a düştü ve yaklaşık 1 yıl kadar Karl-Ferdinand Üniversitesi’nde çeşitli çalışmalar yaptı. Akabinde Budapeşte’ye taşındı ve burada Continental Edison Şirketi’nin çeşitli projelerinde yer aldı. Bu şirket için bir süre Paris ve Strasbourg’da bulundu. 1884’te New York’a giden Tesla sokak lambalarında en yaygın olan ark aydınlatması gibi birçok yeni buluşu geliştirmeye ve tasarlamaya yardımcı oldu. Burada oldukça zorlu geçen ilk dönemlerin ardından, Tesla Electric Company’yi kurarak AC deneylerine geri döndü.Nicola Tesla’nın modern elektrik sistemlerine en büyük katkılarından biri, alternatif akım veya basitçe AC olarak nitelendirilen elektrik enerjisiydi. Nicola Tesla, AC’nin daha yaygın olan doğru akım (DC) elektrikten çok daha etkili ve daha az maliyetli olduğunu savunuyordu. Bu alanda yaptığı çalışmalar sayesinde 2 yıl içinde çok sayıda patent almayı da başardı. Tesla, Western Union temsilcisi Alfred Brown ve New York avukatı Charles Peck ile bir araya gelerek finansal destek elde etti. Bu destekle birlikte Tesla, alternatif akım (AC) ile çalışan endüksiyon motorunu geliştirmede başarılı oldu. Bu devrim niteliğindeki motor, o dönemin benzer motorlarının aksine sürekli bakım ve servis gerektirmedi.
AC elektrik güç dağıtım sistemi de dahil olmak üzere kablosuz güç elektrik bobinleri, radyo uzaktan kumanda ve hatta x-ray teknolojisi gibi çığır açan yenilikler Tesla’nın imzasını taşıyor.
Bu durumu girişimci ve mühendis olan George Westinghouse’un dikkatini çekti. Westinghouse, AC güç dağıtım sistemini geliştirmeye yardımcı olması için Tesla’nın sürdürülebilir motorlarını istiyordu. Tesla ve Westinghouse, Westinghouse’a stok ve telif hakları için AC jeneratör ve endüksiyon motoru haklarını veren bir lisans anlaşması imzaladılar. Daha sonra Westinghouse tarafından Westinghouse Electric & Manufacturing Pittsburgh’da tam zamanlı danışman olarak işe alındı. Tesla’nın çalışmaları 1893’te Chicago’daki Columbian Exposition’da sergilendi ve George Westinghouse ile iş birliği yaparak, “The Illuminated City” sergisine sponsor olarak elektrikli aydınlatmanın dünya üzerinde sahip olacağı etkiyi ortaya koydular.
Tesla’nın gerçekleşmeyen hayali, dünyaya bedava ve kablosuz elektrik gücü getirmekti.
Bu fikir, dünyayı saracak büyük bir manyetik alan oluşturacak ve bir “anten” ile evlerde ve işyerlerinde kullanılacak elektrik enerjisini yakalayacak devasa bir kulenin yapımından ibaretti. Bu elbette teknolojik olarak imkansızdı.
Tesla’nın icatlarının üstünlüğü göz önüne alındığında, birçok kez saldırıyla karşı karşıya kaldı. Ancak bu durum onu insanlığın gelişimine ve refahına katkıda bulunacak elektrikli cihazlar tasarlamadan geri bırakmadı. Tesla, kablosuz güç elektrik bobinleri, radyo uzaktan kumanda ve hatta x-ray teknolojisi gibi çığır açan yenilikler ve icatlar yaratmaya devam etti. Elektrik dağıtımı için standart olan AC elektrik güç dağıtım sistemi de dahil olmak üzere Tesla icatlarının çoğu bugün hala popüler olarak kullanılıyor.
1916’da Amerikan Elektrik Mühendisleri Enstitüsü (AIEE) Tesla’ya Edison Madalyası verdi. Bununla birlikte, özellikle ilk patentlerinin süresi dolduktan sonra, mali zorluklar yaşayan Tesla, 1943’te ölene kadar hayatını New York’ta bir otel odasında tek başına geçirdi.
