Fotoğrafçılıkta Doğru Ayarı Bulma Sanatı: Pozlama Üçgeni ve Modların Önemi
Elinizde bir fotoğraf makinesi var ve sizden belirli bir şekilde fotoğraf çekmeniz isteniyor. Bu durumda ne yapardınız?
SOSYAL MEDYA VE DİJİTAL İÇERİK UZMAN YARDIMCISI
Ben bu soruyu bir fotoğrafçı gözünden cevaplamak istiyorum. Bu yazının sonuna geldiğimizde “Bu durumda ne yapardınız?” sorusunu benim yerime, sizin cevaplamanızı istiyorum. Elimize fotoğraf makinesini aldığımızda dikkate almamız gereken temel konular bulunmaktadır. Öncelikle fotoğraf çekmemizi sağlayacak olan bataryanın dolu olup olmadığını ve hafıza kartının takılı olup olmadığını kontrol etmeliyiz. Eğer bunlar eksikse, tüm fotoğraf bilgileri ve kuralları anlamsız hale gelir. Birçok fotoğrafçının yaptığı temel hata budur. Lensi takılı fotoğraf makinesini aldınız, dolu bataryayı ve boş hafıza kartını kontrol ettiniz; artık fotoğraf çekmeye hazırsınız. Makinede birçok ayar bulunmaktadır. Ancak bu, sizi korkutmamalıdır. Biz sadece temel ayarlara odaklanacağız. İlk olarak makinedeki çekim modlarını ve amaçlarını anlamamız gerekmektedir. Bu çekim modlarını daha iyi anlamak için önce pozlama üçgenini kavramalıyız. Güzel bir fotoğraf çekebilmek için pozlamayı, yani ışık seviyesini doğru ayarlamalıyız. Bu noktada pozlama üçgeni devreye girer. Pozlama üçgeninin hayali çizgilerini oluşturan temel ögeler Diyafram, ISO ve Enstantanedir. Bu ögelerin ne olduklarını daha detaylı anlamak için öncelikle “diyafram” ile başlayalım.
Diyafram nedir?
Diyafram, görüntülenirken “f” harfi ile simgelenir. Örneğin, f/1.4 veya f/16 gibi ifadelerde 1.4 oranının veya 16 oranının diyafram değeri olduğunu anlayabiliriz. Diyaframın kullanılma sebebi, netlik aralığını belirlemek ve kameranın önündeki net veya bulanık bölümleri ayarlamaktır. Genellikle sabit nesneleri fotoğraflarken bu ayarı kullanırız. Örneğin, ön plana almak istediğimiz bir obje varsa diyafram değerini düşürerek arka planı bulanıklaştırabilir ve objeyi konunun başrolü yapabiliriz. Ancak geniş bir alanı, örneğin bir yapı veya dağı fotoğraflarken tüm sahnenin net olmasını isteriz. Bu durumda diyafram değerini yükselterek fotoğrafın geniş bir alanını net hale getirebiliriz.
Diyaframın pozlama üçgeninde yer almasının sebebi, diyaframın ayarlanmasının lens mekanizmasını doğrudan etkilemesidir. Değer küçüldükçe, lensin açıklığı artar ve bu nedenle fotoğraf makinesinin merceğine daha çok ışık girer. Değer arttıkça, lensin açıklığı azalır ve merceğe daha az ışık girer. Netlik aralığı da bu mekanik ayarlamalarla belirlenir. Makinemize giren ışık miktarını kontrol ederek pozlama değerini etkileyebiliriz. İşte bu yüzden pozlama üçgeninin bir bileşeni diyaframdır.
Enstantane nedir?
Enstantane, diğer adlarıyla perde hızı veya shutter değeri olarak da bilinir. Bu, kameranın içerisindeki fotoğraf çekme sesinin kaynaklandığı mekanizmanın çalışma hızıyla ilgilidir. Enstantane ayarı, sensörün önünde bulunan perdenin açılıp kapanma süresini ve ne kadar süreyle açık kalacağını belirler. Bu nedenle “1/x” saniye değeri şeklinde ifade edilir. Burada x, perdenin açılıp kapanma süresidir. Örneğin, 1/1000 değerini seçtiğimizde, perde 1/1000 saniyede hızla açılıp kapanır; bu da hareketli bir objeyi sanki hareketsizmiş gibi çekmemizi sağlar. Ancak 1/2 değerini seçtiğimizde, perde yarım saniye boyunca açık kalır, hareket eden objeyi hareket halindeyken çeker.
Enstantaneyi kullanmamızın asıl amacı, hareketli objeleri fotoğraflarken hareketin ne kadar hissedileceğini belirlemektir. Diyelim ki havada uçan bir obje var ve biz “Bu obje yukarı veya aşağı hareket mi ediyor yoksa havada sabit mi duruyor?” sorusunun cevabını fotoğrafımızda vermek istiyoruz. Enstantane değerimizi düşürerek objenin hareket yönüne göre bir iz bırakmasını sağlarız. Ya da havadaki objenin hareketli olması bizim için önemsiz ve onu net bir şekilde çekmek istiyoruz. Bu durumda enstantane değerini artırarak objeyi hareketsizmiş gibi dondurarak net çekmeyi tercih ederiz.
Enstantanenin pozlama üçgeninde bulunmasının nedeni, perde hızının değişiminin sensöre ne kadar ışık alacağını doğrudan etkilemesidir. Enstantane değerini artırdığımızda, perde daha hızlı kapanır ve sensör daha az ışık alır. Değeri düşürdüğümüzde ise perde daha yavaş hareket eder, bu da sensörün daha fazla ışık almasına neden olur. Dolayısıyla enstantane, pozlama değerimize doğrudan etki eder. İşte bu yüzden pozlama üçgeninin bir bileşeni enstantanedir.
ISO nedir?
ISO, kamera sensörünün ışığa olan hassasiyetini ayarlamak için kullanılır. En kaliteli fotoğrafları elde etmek için ISO değerini mümkün olduğunca düşük tutmak isteriz. ISO değerini artırmak fotoğrafta kumlanma efektine yol açar ve kalitesini olumsuz etkiler. Işığı az olan bir ortamda çekim yaparken, ISO değerini artırarak pozlamayı ayarlar ve böylece ışık seviyesini optimize ederiz. ISO’nun pozlama üçgeninde yer almasının nedeni, doğrudan ışıkla ilişkili bir ayar olmasıdır. Bu yüzden pozlama üçgeninin ânı kurtaran bir bileşeni de ISO’dur. Böylece pozlama üçgeninin üç bileşenini de öğrenmiş olduk. Şimdi bu üç bileşenin birbiriyle olan ilişkisi, uyumu ve nasıl bir arada çalıştığının mantığına bakacağız. Kameralarda, pozlamayı gösteren bir pozometre bulunur. Pozometrenin referans değerlerini kullanarak pozlama ayarlarını kişisel tercihlerimize göre yaparız. Doğru pozlamayı elde etmek için pozlama üçgenini kullanırız.
En kaliteli fotoğrafları elde etmek için ISO değerini mümkün olduğunca düşük tutmak isteriz.
Adım adım gitmemiz gerekirse
İlk adım olarak, ISO değerini kameranın kabul ettiği en düşük değere getiririz. ISO, en son başvuracağımız ayar olmalıdır. Hareketli bir sahne çekiyorsak, Enstantane öncelikli “S” veya “Tv” modu tercih edebiliriz. Enstantane değerimizin ayarını yapar ve diyaframı otomatik olarak pozlamaya göre kameranın yapmasını sağlarız.Durağan bir sahneyi çekiyorsak, diyafram öncelikli “A” veya “Av” modu kullanabiliriz. Diyaframı ayarlarız ve enstantane ayarını pozlamaya göre makineye bırakırız. “P” modu, kullanıcının yaptığı ayarların tersini dikkate alarak
pozlama değerini otomatik olarak belirler. Eğer diyaframı değiştirirseniz, kamera enstantane değerini; enstantaneyi değiştirirseniz de diyafram değerini otomatik olarak ayarlar. Eğer her iki karede de diyafram ve enstantane ayarlarının ardından ışık yetersiz kalıyor ve istenilen pozlama değerine ulaşılamıyorsa, ISO değerini yükselterek doğru pozlamayı elde ederek fotoğrafımızı çekebiliriz. ISO değeri 3200’ü aştığında ve hâlâ istenilen pozlama değerini yakalayamıyorsak, kumlanma sorununu önlemek için diyafram veya enstantane ayarlarından feragat ederek kumlanmanın önüne geçebiliriz. Fotoğrafçılığa yeni başlamış veya temel kamera ayarlarından habersiz bir kişi, makineyi otomatik moda alarak yeşil simgeyle gösterilen “Auto” modunu seçip kişisel dokunuş yapmadan tüm ayarların otomatik olarak yapılmasını sağlayabilir.Böylece çekim modlarını ve kamera ayarlarını öğrenmiş olduk.Başlangıçta karmaşık gibi görünen pozlama üçgeni konusu bir
kez anlaşıldığında, sadece birkaç saniyede doğru ayarlamaları yapmak mümkün hale gelir, bu da mükemmel fotoğrafların kapısını aralar. Şimdi, yazının başında yer alan “Elinizde bir fotoğraf makinesi var ve sizden belirli bir şekilde fotoğraf çekmeniz isteniyor. Bu durumda ne yapardınız?” sorusuna dönelim.
Fotoğraf çekmek işlevsel uygulamaları nedeniyle bir zanaat olduğu gibi, estetik yönüyle bir sanattır.
Şimdi modları ve kamera ayarlarını kullanarak fotoğrafçı gözünden pratik bir şekilde konulara bakalım.
Auto Mod: En pratik şekilde ve konuya bakmaksızın güzel bir fotoğraf çekmek isterseniz, makinenizi yeşil, yani “Auto” moduna alarak fotoğrafınızı çekebilirsiniz. Ancak, pozlama açısından basit olsa da istedikleri şekilde fotoğrafı yakalamak oldukça zorlaşacaktır. Bu nedenle pozlama üçgenine hâkim olan kişiler tarafından pek tercih edilmeyen bir ayar olarak bilinir.
A (Av) Mod: Uzun bir yemek masasında masanın dikine oturup size poz veren kişilerin fotoğrafını çekeceksiniz. Herkes poz veriyor fakat masa uzun olduğu için aralarında büyük mesafeler var. Bu durumda makinenizi “A” ya da “Av” moduna alıp diyafram değerini yükselterek herkesin net olarak görünmesini sağlar ve fotoğrafınızı çekersiniz. Eğer masanın önünde sadece bir kişi poz veriyorsa ve odaklanmanızı bu kişi üzerine yapmak istiyorsanız, diyafram değerini düşürerek arka planı bulanıklaştırabilir ve kişiyi ön plana çıkararak fotoğrafınızı çekebilirsiniz.
S (Tv) Mod: Hızla hareket eden bir arabayı fotoğraflamak istediğinizde ise makinenizi “S” ya da “Tv” moduna alarak enstantane hızınızı ayarlayabilirsiniz. Enstantaneyi düşürüp arabayı hareket halindeyken dondurabilir veya enstantane değerini yükseltip arabanın hareketini, yani hızını vurgulayarak fotoğrafınızı çekebilirsiniz. Ortamın koşullarına, şartlarına ve kendi dokunuşunuza bağlı olarak istediğiniz modu seçebilir, pozlama üçgenini dikkate alarak rahatça fotoğrafınızı çekebilirsiniz.
Son olarak unutulmaması gereken önemli bir nokta; fotoğraf çekmek işlevsel uygulamaları nedeniyle bir zanaat olduğu gibi, estetik yönüyle bir sanattır. Kurallara sıkı sıkıya bağlı kalmak yerine, bazen onlardan saparak da etkileyici sonuçlar elde edebilirsiniz. Bu, sizi diğerlerinden ayıran ve öne çıkmanızı sağlayan en büyük etkendir.
Fotoğrafçılığa yeni başlamış veya temel kamera ayarlarından habersiz bir kişi, makineyi otomatik moda alarak yeşil simgeyle gösterilen “Auto” modunu seçip kişisel dokunuş yapmadan tüm ayarların otomatik olarak yapılmasını sağlayabilir.
