EMİRCAN ÖZDEMİR VEDAT GÜL
Güneş enerji santralleri son yıllarda hızla büyüyen stratejik öneme sahip işlerden biri haline geldi. Türkiye’de 7 binin üzerinde güneş enerji santrali kurulurken, güneş enerjisi kurulu gücü 6 bin 232 megavata ulaştı. Fotovoltaik eviriciler, üretilen enerjinin kullanıcıya ulaşması için hayati önem taşıyor. ASELSAN ve Tescom iş birliğiyle hazırlanan güneş panellerinde üretilen enerjiyi şebekeye vermek için gerekli fotovoltaik eviricinin yerli olarak üretilmesinde son aşamaya gelindi. ASELSAN ve Tescom çalışmaları devam eden 250 kilovat gücündeki ürünle evirici tedarikçisi olarak hızla büyüyen güneş enerjisi sektöründe yerini almayı hedefliyor. Tescom Proje Koordinatörü Vedat Gül ve ASELSAN Proje Mühendisi Emircan Özdemir ile projenin detaylarını konuşmak için bir araya geldik.
Fotovoltaik eviriciler hakkında bilgi verir misiniz?
Vedat Gül: Fotovoltaik eviriciler temel olarak, güneş panelleri üzerinden üretilen doğru akım (DC) tipindeki gücü, var olan şebeke altyapılarında kullanılabilmek üzere alternatif akım (AC) tipine dönüştüren cihazlardır. Fotovoltaik eviriciler şebeke ile çalışma durumlarına göre On-Grid (Şebeke bağlantılı eviriciler) ve Off-Grid (Şebekeden Bağımsız Eviriciler) olarak ikiye ayrılır. Şebeke bağlantılı fotovoltaik eviriciler kullanım tipine göre mikro, dizi ve merkezi evirici olmak üzere 3 gruba ayrılır. Mikro eviriciler her bir fotovoltaik panelin altına monte edilerek kullanılan eviricilerdir. Merkezi eviriciler, panellerin eviriciden öncesinde tek bir bağlantı noktasında bir araya getirildiği ve daha sonra eviriciye giriş yaptığı sistemlerdir. Dizi eviriciler ise eviricinin DC girişinin izin verdiği gerilim değerine kadar panellerin seri bağlandığı ve daha sonra bu fotovoltaik dizinin doğrudan eviriciye bağlanması ile oluşturulan sistemlerdir.
Fotovoltaik eviriciler ağırlıklı olarak hangi sektörlerde kullanılıyor?
Emircan Özdemir: Yenilenebilir enerji kaynaklarının başında gelen güneş enerji sistemleri; fotovoltaik panel, fotovoltaik eviriciler ve akü grupları gibi bileşenlerden oluşuyor. Güneş enerji sistemlerinin önemli kalemlerinden olan fotovoltaik eviriciler (invertörler), arazi ve çatı tipi güneş enerji sistemlerinden büyük güneş enerji santrallerine (GES) kadar birçok alanda güç dönüştürücüsü olarak kullanılıyor.
ASELSAN 250kW Fotovoltaik Evirici Projesi hakkında neler söylemek istersiniz?
E.Ö: ASELSAN 2014 yılında sivil sektörde faaliyet göstermek üzere UGES Sektör Başkanlığı’nı kurmuştur. Bu faaliyet alanında ise enerji sektöründeki faaliyetler büyük önem arz ediyor. Yenilenebilir enerji alanındaki yatırımların dünya genelinde oldukça arttığı bu dönemde güneş enerji santrallerinde en kritik bileşenlerden biri olan fotovoltaik evirici alanında ilk ürünü ortaya çıkarmak ASELSAN tarafında oldukça heyecan verici karşılanıyor.
Proje detayları hakkında bilgi verebilir misiniz?
V.G: Proje kapsamında, 250 kW çıkış gücünde tasarlanan dizi tip güç dönüştürücüsü 1500 volt DC gerilim seviyesinde çalışabilecek. Sahip olduğu altyapı sayesinde modüler şekilde bağlanabilme özelliği olan ürünler, yatırımcıların tercihleri doğrultusunda kabin içi uygulaması ile güneş enerji santrallerinde merkezi evirici yapısında da kullanılabilecek. Ayrıca, MODBUS, USB, RS485/PLC (opsiyonel) gibi birçok haberleşme altyapısı ile yatırımcılarına hem cihaz hem de santral bazında izleme imkanı sunabilecek.
Fotovoltaik eviricilerin Türkiye’de daha önce üretimi yapılıyor muydu?
V.G: DMY grup bünyesinde yer alan Mavisis, Türkiye’nin ilk yerli ve milli fotovoltaik eviricisini (TÜV-RW serifikalı, TEDAŞ onaylı) tasarlamış olup hali hazırda bu cihazların geliştirme ve üretim çalışmaları Tescom Solar ismi ile Tescom tarafından devam ettiriliyor.
Tasarım ve geliştirme çalışmalarını ASELSAN ve Tescom birlikte mi üstlendi?
E.Ö: Evet, iki firma birlikte üstlendi. Fotovoltaik eviricilerin yerli imkanlar ile tasarlanıp üretilmesi fikri ile ortaya çıktı. Proje kapsamında, ASELSAN ve Tescom tasarım ve geliştirme çalışmalarını beraber yürütüyor. Her iki firmanın da tasarım ekipleri pandemi döneminin kısıtlı ortamına karşın büyük bir özveri göstererek projeyi bugünkü noktaya getirdi.
Bu projede sizi en çok zorlayan ne oldu?
E.Ö: Projenin ilk görüşmelerini ocak ve şubat aylarında gerçekleştirip mart ayında projeye başladık. Bu dönemde herkesin bildiği üzere Covid-19 pandemisi ülkemizde de başlangıç gösterdi. Bu dönemde evden çalışma süreci de başladı ayrıca malzeme ve bileşen tedarikinde de gecikmeler yaşandı. En önemlisi de her iki firmada görev alan mühendislerin farklı şehirlerde bulunması nedeniyle uzaktan onlarca kez toplantılar gerçekleştirdik. Bu süreçte ve kısa sürede çalışmaları tamamlamanın en önemli anahtarı ise tüm proje paydaşlarının ülkemize hizmet etmek adına bu projeye inanmış olmalarıdır.
“Proje kapsamında, 250 kW çıkış gücünde tasarlanan dizi tip güç
dönüştürücüsü 1500 volt DC gerilim seviyesinde çalışabilecek.”
Yeni cihazın diğer fotovoltaik eviricilerden en büyük farkı nedir?
V.G: Tasarladığımız fotovoltaik evirici sağladığı 250 kW çıkış gücü ile bu noktada ülkemizde şu ana kadar milli imkanlar ile tasarlanmış ve yerli imkanlar ile üretilmiş olan en büyük çıkış gücüne sahip fotovoltaik evirici olacak. Ayrıca üretilecek olan fotovoltaik eviriciler ASELSAN markası ile pazarlanacak. Üretilecek eviricilerin yerli olması ve ortaklığa imza atan her iki firmanın da Türkiye’de faaliyet göstermesi büyük önem arz ediyor. Tescom‘un halihazırda hem ülke çapındaki 25’ten fazla çözüm ortağı hem de kendi teknik servis altyapısı sayesinde yatırımcılara çok hızlı bir şekilde ulaşıp müşteri memnuniyeti sağlamak için 7/24 servis imkanı sağlanabilecek. Gerekmesi halinde ASELSAN’ın var olan ekosistemi kullanılarak mevcut yapıda tüm ülkeye hizmet verebilen saha destek ekipleri de devreye girebilecek. Her iki firmanın bu proje ortaklığında yer alması başta satış sonrası hizmetler olmak üzere pek çok alanda yatırımcılara avantaj sağlayacak.
Cihaz, tamamen yerli imkanlarla mı üretilecek?
V.G: Tamamen Türk mühendislerinin tasarım ve yazılım faaliyetlerini üstlendikleri bu ürün geliştirme projesinde mekanik aksamlarda da yerli tasarım ve üretim söz konusu olacak. Bu sayede ülkemizde yıllarca sadece montajını yaptığımız ürünlerde mühendislik ve yazılım çalışmalarını gerçekleştirmeye başlayarak katma değer kazandıran çalışmaları da yerli imkanlarla tamamlamış olacağız. Zaman içerisinde yeni ürün ve tasarımlarla birlikte yerli üretim bileşen ve mühendislik çalışmalarının payının da artması planlanıyor. Cihazın seri üretim faaliyetleri sektörde uzun yıllardır çeşitli ürünlerde üretim yapmakta olan Tescom ’un İzmir fabrikasında gerçekleştirilecek.
Proje ne zaman sona erecek ve seri üretime geçilecek?
V.G: Proje kapsamında kasım ayı içerisinde cihazın ilk numune üretimini ve fonksiyonel testlerini tamamlamayı hedefliyoruz. Akabinde ürün için gerekli sertifikasyon çalışmaları tamamlanacak. Cihazın seri üretim çalışmaları kapsamında Tescom ’un İzmir fabrikasında yeni bir üretim alanı için yatırım çalışmaları devam ediyor. 2021 yılının ilk aylarında seri üretim alt yapı çalışmalarının tamamlanması ve seri üretime geçilmesini hedefliyoruz.
“Cihazın seri üretim faaliyetleri sektörde uzun yıllardır çeşitli ürünlerde
üretim yapmakta olan Tescom’un İzmir fabrikasında gerçekleştirilecek.”
Son 5 yılda kurulumu tamamlanan güneş enerjisi santrallerinde kullanılan eviriciler için toplamda 250 milyon doların üzerinde ithalat gerçekleştirildi. Seri üretim ile birlikte ithalatta bir azalma olacağını öngörüyor musunuz?
E.Ö: Ülkemizde güneş enerji santrallerinin toplam kurulu gücü yaklaşık 6,5 GW büyüklüğündedir. Bu santrallerde ise maalesef yabancı menşeili cihazların kullanıldığı görülmektedir. Ülkemizin güneş enerjisi potansiyelinin oldukça yüksek olması, zaman içerisinde bu alandaki yatırımların artması sonucunu doğuracaktır. Tasarlanan yeni evirici ile birlikte yatırımcıların önümüzdeki yıllarda kurulacak yeni güneş enerji santrallerinde yerli ürüne yönelmesi ve bu alandaki ithalatın kademeli olarak azalması bekleniyor.
Bu cihazın üretimiyle birlikte tam olarak ne hedefleniyor? Yakın planlarınızın arasında ihracat yer arıyor mu?
E.Ö: ASELSAN ve Tescom iş birliğinde ortaya çıkacak 250 kW’lık dizi tip fotovoltaik evirici ürünü ile öncelikle T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın düzenleyeceği YEKA GES-3 ihalesi olmak üzere, tüm yerli ve yabancı yatırımcılara çözüm ortağı olunması hedefleniyor. Eviricilerde ürün tarihçesi yaratmak yatırımcılar nezdinde oldukça önemlidir. Önce yurt içi pazarında cihazın pazarda güçlü bir yer edinmesi, ardından yurt dışı pazarında da kendi payını alması planlanıyor. Bu sayede fotovoltaik evirici anlamında tüketen değil üreten pozisyonuna gelmeyi hedefliyoruz.
ASELSAN ve Tescom iş birliği hakkında neler söylemek istersiniz?
V.G: Tescom, güç elektroniği sektöründe 40 yıllık bir bilgi birikime sahip, AR-GE çalışmalarına büyük önem veren ve yenilikçi üretim anlayışı ile hareket eden hem yurt içi hem de yurt dışı güçlü servis ağına sahip bir firmadır. Gerek kesintisiz güç kaynakları gerekse de solar enerji alanındaki tecrübesi ve seri üretim kabiliyeti ASELSAN ve Tescom iş birliğini getirdi. Ayrıca fotovoltaik evirici projesi ile başlattığımız bu güçlü iş birliğini, yeni projeler ile daha da geliştirmeyi hedefliyoruz.
E.Ö: ASELSAN 1975 yılında kurulduğundan beri savunma sanayi alanında yaptığı projeler ve mühendislik faaliyetleri ile köklü bir kuruluştur. Bu süreçte edindiği tecrübe ve bilgi birikimini sivil alandaki projelere uygulayarak ülkemize bu alanda da hizmet vermek üzere 2014 yılında yeni bir organizasyon kurulmuştur. Evirici üretimi için yapılan projenin devamında yenilenebilir enerji alanında pek çok projede ASELSAN’ı görmek mümkün olacak.
“Ülkemizde güneş enerji santrallerinin toplam
kurulu gücü yaklaşık 6,5 GW büyüklüğündedir.”
