SAHA UYGULAMA MÜHENDİSİ
Günümüzde teknolojinin hızla ilerlemesiyle birlikte, ses sistemleri alanında önemli bir dönüşüm yaşanıyor. Bu dönüşüm, geleneksel amplifikatörleri daha da geliştirerek, ses kalitesini artıran ve kullanıcılarına benzersiz bir müzik deneyimi sunan yeni nesil amplifikatörlerin ortaya çıkmasına yol açıyor. Müzik deneyimini en üst düzeye çıkarmak için, ses sinyalinin distorsiyona uğramaması önem taşıyor. Bu, amplifikatörün kalitesinin ne kadar iyi olduğuyla doğrudan ilişkilidir; yüksek kaliteli bir amplifikatör, ses sinyalini bozulmadan işleyerek, kullanıcılara saf ve net bir ses sunar. Şu anda ve gelecekte neden yeni nesil ses amplifikörlerine ihtiyacımız olduğunu anlamak için konunun derinine inmek ve bazı konuları bilmek önem arz ediyor. Bir ses amplifikatörünün kalitesini ifade eden en önemli unsur distorsiyon(distortion) kavramıdır. Distorsiyon müzikte kimi zaman istenmeyen kimi zamansa dinleme zevkini arttırmak için başvurulan bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır.
Farklı tipte distorsiyon tipleri bulunmaktadır.
Clipping Distorsiyon: Clipping(Kırpma), bir amplifikatör aşırı sürüldüğünde ve maksimum kapasitesinin ötesinde bir çıkış voltajı veya akımı vermeye çalıştığında ortaya çıkan bir dalga biçimi bozulması biçimidir. Sistemi kolaylıkla eskitebilir ya da bozabilir. Şekil 1’de clipping işleminin temsili diagramı verilmiştir. Şekil 2’deki QR kodu taratarak örnek bir sese ulaşılabilir.
Harmonic Distorsiyon: Harmonik distorsiyon, ses sinyaline yeni tonların eklenmesidir. Bu distorsiyon orijinal sinyalin frekansının tam sayı katlarında meydana gelir ve orijinal tonla harmonik olarak ilişkilidir. Amplifikatörlerde THD (Total Harmonic Distortion) olarak karşımıza çıkar. Amplifikatörde istenmeyen bir özelliktir. Genellikle amplifikatörün kullanım gücüne bağlı olarak artar. Aslında harmonic distorsiyona müzik prodüksiyonunda tona farklı anlamlar katmak içinde başvurulabilir. Şekil 3’te temsili bir diyagram gösterilmiştir. Şekil 4’teki QR kod kullanılarak örnek sese ulaşılabilir.
Yukarıda verilmiş olan distorsiyon tipleri genellikle amplifikatörlerde karşılaştığımız olanlardır. Amlifikatörler ne kadar iyi kalitedeyse distorsiyona o kadar bağışıklıdır. İşte bu nedenle yeni nesil amplifikatörler bu iki unsur göz önüne alınarak tasarlanır. Bu bağlamda bahsi geçen bu bozulmaların üstesinden gelebilen bir amplifikatöre bahsedeceğim. Günümüzde hatırı sayılır sayıda üretici uygulama alanlarına göre farklı amplifikatörler üretmektedir. Bu üreticilerden biri de Nuvoton’dur. Nuvoton, ses çalma, işleme entegreleri ve amplifikatörler üzerine çalışmalara yapan bir yarıiletken üreticisidir. Amplifikatörlerini yüksek çıkış gücünden ziyade kaliteli ses çıkışı sağlaması üzerine geliştirmekteler. Bu yazıda değineceğim amplifikatörde bunu en iyi şekilde başarabilen NAU83G60 ürünüdür.
NAU83G60
NAU83G60, stereo 2x30W, gelişmiş ses DSP algoritmasına sahip, düşük gecikmeli, doğrusal olmayan uygulanabilir hoparlör kontrol sistemi ve KCS (Klippel Controlled Sound) destekli bir amplifikatördür. KCS yüksek doğrulukta mekanik ve termal hoparlör koruması sağlarken, doğrusal olmayan kontrol sistemi hoparlör doğrusalsızları tarafından üretilen harmonik ve intermodülasyon bozulmasını azaltır. Aktif DC kompanzasyonu sayesinde ses bobini, maksimum bas çıkışı için ideal dinlenme konumunda çalıştırılabilir. NAU83G60 gerilim ve akım algılama, hoparlör parametrelerinin sürekli olarak tanımlanmasını sağlar. Böylece yaşlanma, üretim farklılıkları veya iklim değişikliklerinden kaynaklanan parametre değişimleri telafi edilebilir. Geleneksel doğrusal hoparlör koruma algoritmaları en önemli yerde yani yüksek genliklerde bozulurken, KCS’li NAU83G60’ın gerçekten öne çıktığı yer burasıdır. Benzersiz özellik seti, hoparlörlerin fiziksel sınırlarında güvenle çalıştırılmasını sağlar. Bu, en iyisi performans için daha yüksek ses kalitesi ile daha yüksek ses yüksekliği ve daha derin bas sağlar.
Özellikleri
- Stereo 30W Çıkış Gücü (@4Ω Yükte, %10 THD+N, 24V)
- Mono 60W Çıkış Gücü (@PBTL modu, 2Ω Yük, %10
THD+N, 24V) - %0.05 THD+N (@8Ω, 1W Çıkış Gücü)
- Çalışma Voltajı (5V ~ 24V)
- 2 x 15 bant PEQs
- Ultrasonic Bybass modu için crossover ve ses mikseri
- Örnekleme modülü
- Batarya otomatik level kontolü ve düşük gerilim kilidi
- Batarya limit önleyici (UVLOP)
- Yüksek hızlı I²C (1Mbps kadar)
- I²S / PCM / TDM (8 Kanala kadar arttıralabilir, 192 kHz
Örnekleme) - Mekanik ve termal koruma
- Stabilizasyon ve hoparlör distorsiyon kompenzasyonu
- Uygulanabilir hoparlör hizalaması
- Çıkış gücü ve akım limitleyici
- Optimum ses bobini dinlenme pozisyonu
- Gerçek zamanlı hoparlör datası okuma
- Düşük gecikmeli aktif gürültü kontrolü
- Referans sinyal ile doğrusallaştırılmış eko engelleme
Uygulama Alanları - Otomotiv / ANC – Bilgisayar
- TV / Ses Barı – Kablosuz / Aktif / Akıllı Hoparlörler
Şekil 5’te amplifikatörün sinyalin genliğine göre hoparlörü koruma diyagramı verilmiştir. Şekil 6’da doğrusal ve doğrusal olmayan amplifikatörler arasındaki operasyon aralığına değinilmiştir. Özellikler ve grafiklerden de görüldüğü üzere NAU83G60 gibi yeni nesil amplifikatörler geleneksel eski amplifikatörlerden hem daha iyi ses kalitesi sunabiliyor hem de kullanılmış olduğu sistemi olası bozulma tehlikelerinden koruyor. Bu yazımdaki sizlere gelişen teknolojinin nimetlerinden biri olan yeni nesil amplifikatörlerin özelliklerine bunu yapabilen bir ürüne değindim.
Teknolojiyi yakından takip ederek, daha iyi ürünleri sunmanın mutluluğunu her zaman yaşamak dileğiyle.
